Migren

Migren bir baş ağrısı çeşididir. 

 Kadınların %20’sinde, erkeklerin %10’unda görülür. 

Ailevi geçiş gösterir, migrenlilerin %75’inin ailesinde migreni olan kişiler yer alır.  Bu anne baba olabildiği gibi kuzen veya büyük hala gibi üçüncü derece akrabalar da olabilir. 

Migren ağrıları 

• Genellikle tek taraflı
• Zonklayıcı 
• Belirli aralıklarla tekrarlayan 
• Işığa, sese, kokuya hassasiyet
• Sıklıkla bulantı bazen kusma ile seyreden
• Baş hareketleri ve ıkınma ile artan 
• Gündelik yaşamı olumsuz etkileyen ağrılardır.

Migren ağrılarının seyri 4 evreden oluşur; prodrom, aura, ağrı ve ağrı sonrası.

Prodrom

Ağrılardan önce bazı hastalarda önce prodrom dönemi (hastalık erken belirtisi) görülebilir. Ağrı öncesinde en sık görülen yakınma yorgunluk ve buna bağlı uyuma isteği ve esnemedir. Ses ve kokuya duyarlılık, duygu durum değişiklikleri, anksiyete, sinirlilik, neşelilik hali, yemek yeme isteği, baş dönmesi, ishal, kabızlık,  artmış idrara çıkma gibi yakınmalar görülebilir. Çoğu hastada boyun kaslarında tutulma ve sertleşme olabilir.

Aura

Prodrom ile eş zamanlı veya sonrasında hastaların üçte birinde aura görülebilir. Auralar nadiren ağrı olmadan tek başına da görülebilir (sessiz migren). Auralar, damar yatağında meydana gelen değişikliklerin, beynin kan akımını etkilemesi sonucu, beyin dokusunda, hücresel düzeyde elektrik iletimindeki aksama nedeniyle ortaya çıkan geçici nörolojik defisitlerdir (bulgulardır).  Bir hastada ilk olarak olarak görüldüklerinde hastanın felç veya benzeri nörolojik bir hastalık geçirmekte olduğu düşünülebilir. 

Pek çok farklı aura bulgusu vardır:

• Renkli, ışıltılı, zikzaklı görme
• Yarım-çeyrek-tam görme alanı kayıpları
• Bulanık görme
• Konuşma ve kelime bulma güçlüğü
• Konsantrasyon kaybı, beyin sisi
• Baş dönmesi
• Göz kapaklarında düşme
• Çift görme, çatallı görme
• Ellerde-kollarda-bacaklarda-tüm vücutta uyuşmalar

Bu bulgular 10 ila 40 dakika içerisinde geriler ve sonrasında ağrı başlar. Bir aura 60 dakikadan fazla sürmez. 

Aurasız migren hastalarında prodrom sonrası veya prodrom yaşanmadan direkt olarak migren ağrısı başlayabilir. 

Ağrı

• Ağrı genellikle tek taraflıdır, sağ ya da soldan başlar, yarım olarak kalabilir veya tüm başa yayılabilir. Bazı hastalarda ağrılar taraf seçmeksizin enseden veya alın bölgesinden başlayıp, tüm başı etkileyebilir. 
• Ağrı ile birlikte gözlerde kızarma, burun akması, ishal gibi otonom sinir sistemi tutulumu bulguları görülebilir.
• Ağrı şiddetinde, özellikle merdiven çıkarken, eğilip kalkarken veya ıkınırken artma olabilir. 
• Karanlık ve serin bir odada 10-15 dakika uyumak veya dinlenmek ağrıya iyi gelir. 
• Ağrılar 2-72 saat sürebilir. 

Ağrı sonrası 

Ağrı geçtikten sonra halsizlik, bitkinlik, kafa derisinde yanma gibi yakınmalar olabilir.

Migren tetikleyicileri (ağrının artmasına veya ortaya çıkmasına neden olan etmenler)

• Stres
• Uykusuzluk
• Açlık, kan şekeri düşüklüğü
• Susuzluk (dehidratasyon)
• Magnezyum eksikliği
• Parlak ışık (güneş, kar beyazı, floresan lamba ışığı)
• Bilgisayar ekranları
• Deterjanlar, temizlik maddeleri
• Aşırı insülin salgılanması ve/veya insülin direnci
• Kilo alma/ obezite
• Sigara tüketimi, sigara kokusu, sigara dumanı
• Adet öncesi ve sonrası, menopoz öncesi ve sonrası ve hamileliğin ilk üç ayında görülen hormonal dalgalanmalar
• Doğum kontrol hapları (özellikle yüksek östrojen içerikli)
• Bozuk postür
• Havada basınç değişiklikleri, özellikle lodos 
• Uçak yolculukları (özellikle uykusuzluk ve stres ile birleşince)
• İkinci kalitedeki veya güçlü parfümler, oda spreyleri/kokuları, bazı çiçekler
• Hasta bina sendromu (yeni yapılmış ve/veya havalandırması kötü binalar, havalandırmada patojen bakteri ve virüs varlığı, kullanılan kimyasallar, duvardan duvara halı veya döşeme, kötü aydınlatma, nem, küf, ozon ve karbon monoksit birikimi)
• İşyeri ortamı, çalışma arkadaşları, yöneticiler
• Saçları çok sıkı toplamak
• Yiyecekler ve içecekler
  • Şeker ve şekerli yiyecekler
  • Gluten içeren unlu ürünler, ekmekler, hamur işleri, bisküviler
  • Süt ve süt ürünleri, özellikle inek sütüyle yapılmış ürünler ve olgun peynirler
  • İşlenmiş ürünler, özellikle şarküteri ve işlenmiş etler 
  • Alkollü ürünler, özellikle bira ve kırmızı şarap
  • Fazla miktarda kahve
  • Çikolata 
  • Narenciye 
  • Soya fasulyesi ve soyalı ürünler
  • Monosodyum glutamat (MSG), kıvam arttırıcı ve/veya yemek boyası gibi yapay gıda katkıları içeren yiyecekler
  • Aspartam ve diğer yapay tatlandırıcılar
  • Sülfit
  • Tiramin (peynirler)
  • Histamin içeren yiyecekler ( beyaz/kırmızı şarap, fermente işlenmiş etler, bazı balıklar (hamsi, sardalya), bazı meyvalar ( muz, üzüm, narenciye, ananas, çilek), yeşil çay, turşular, ıspanak)
  • Histamin salgılanmasını arttıran yiyecekler (yumurta beyazı, kakao/çikolata, domates, kuruyemiş, kabuklu deniz ürünleri, meyan kökü).

Migrenle beraber görülen hastalıklar:

• Fibromyalji
• Depresyon
• Çocukluk çağı travması öyküsü
• Uyku bozuklukları
• Gerilim tipi baş ağrısı
• Çene eklemi rahatsızlıkları
• Metabolik sendrom
• Astım
• Alerji
• İrritabl bağırsak sendromu
• Artmış bağırsak geçirgenliği
• Disbiyozis
• Tiroid hastalıkları
• Patent foramen ovale
• Mitral valv prolapsusu
• Obstrüktif uyku apne sendromu
• Huzursuz bacaklar sendromu

Migren, beyindeki damar ve sinir hücrelerindeki değişiklikler sonucu oluşan nörovasküler bir baş ağrısıdır. Genetik alt yapısı uygun kimselerde, beynin merkezinde, hayati fonksiyonları kontrol eden hipotalamus bezi kaynaklı uyaranların, beyin sapındaki ağrı merkezlerini tetiklemesiyle ağrıların oluştuğu düşünülmektedir. Ağrı merkezlerinin uyarılması ile, yüzün ve beyin zarlarının hissini sağlayan trigeminal sinirden enflamatuar nöropeptidler (beyinde kimyasal değişikliklere neden olan madde) salgılanması sonucu beynin bazı bölgelerinde kanlanma artışı/azalması meydana gelir. Salgılanan kimyasal maddeler nedeniyle beyin zarlarında, nadiren de beyinin kendisinde, damarlardan sızan protein,  iltihap ve alerji hücreleri (mast hücreleri) toplanır; yangı (enflamasyon) oluşur ve ağrı ortaya çıkar. 

Migren ağrıları çoğunlukla ergenlikte başlar. Hormonal değişiklikler, kilo alma ve stresli yaşam, erişkin yaşta migren ağrılarının başlamasına neden olabilir. 

Tanı-Tetkik

Tanı, bir nöroloji uzmanının muayenesi sonrasında hastanın hikayesi ile konur. Migrene neden olan ikincil bir sebep yoksa tanı konmasını sağlayan belli bir test yoktur. Muayenede problem saptanması durumunda, hekim gerekli görürse, ileri görüntüleme tetkikleri ve B12 vitamini, folik asit, D vitamini, demir ve biyotin eksikliği, tiroid fonksiyon bozukluğu yönünden ileri tetkik istenebilir.