Hiperaktif mesane

Hiperaktif mesane veya interstisyel sistit yakınması olan hastalarda en sık görülen yakınmalar:

• Sık idrara çıkma
• İdrar gelir gelmez tuvalete gitme isteği, idrar kaçırma
• İdrar yaparken yanma ve ağrıdır.

Hiperaktif mesane hastaları sistit (idrar kesesi enfeksiyonu) bulgularına benzeyen ve 6 aydan fazla süren bu yakınmalarla sık sık hekime giderler, genellikle tetkiklerde belirgin bir özellik saptanmaz. İnterstisyel sistit denmesinin nedeni bulgular enfeksiyöz sistit ile birebir aynı olmasına rağmen tetkiklerde özellik olmamasıdır.

Hastaların çoğu orta yaş ve üzerindeki kadınlardır. 

Hiperaktif mesane hastalarının mesanelerinde kronik inflamasyon zemininde histamin reseptörleri artmış yoğunlukta bulunur, mast hücreleri normalden daha aktiftir, bu hücrelerden salınan histaminin bu reseptörlere bağlanarak etki gösterir ve yakınmalara neden olur. Histamin, mesanedeki H1 reseptörlerine bağlanınca hem yüzeyel hem de derin mesane kaslarının kasılmasına neden olur.

1. Hastaların çoğunda histamin intoleransı vardır, hiperaktif mesane bulgularına sıklıkla baş ağrısı, migren, kaşıntı ve mide bağırsak yakınmaları eşlik eder.

2. Vazoaktif etkili biyojenik aminler tiramin, triptamin ve histamin, spermin/ spermidin mesane ve idrar yollarında çizgisiz kaslarda kasılmaya ve mesane duvarında duyarlılık artışına neden olabilirler. 

Biyojenik aminler fazla alındığında veya yıkılmadığında ortaya çıkabilecek diğer bulgular: 

• Soğuk terleme, aşırı terleme
• Bulantı-kusma
• Şiddetli baş ağrısı, migren atağında tetiklenme
• Flushing (al basması)
• Ödem
• Burunda dolgunluk 
• Tansiyon düşmesi, fenalık hissi, bayılma
• Tansiyon yüksekliği
• Çarpıntı, aritmi
• Nefes darlığı, takipne (hızlı nefes alıp verme) 
• Döküntü, yalancı alerji bulguları
• Karın ağrısı 
• Boyun kaslarında kasılma

3. Fibromiyalji ve migren gibi merkezi duyarlılık artışı sendromlarından birisidir. Fibromiyalji hastalarında ağrılara sıklıkla hiperaktif mesane bulguları eşlik eder. Zor bir çocukluk geçirmiş hastalarda daha sık görülürler. Hastalarda ayrıca

• Miyofasyal ağrı sendromu
• Gerilim tipi baş ağrısı
• Çene eklemi bozuklukları, diş sıkma, diş gıcırdatma
• Kronik yorgunluk sendromu
• İrritabl bağırsak sendromu
• Çoklu kimyasal hassasiyet
• Kronik pelvik ağrı, kronik prostatit, vulvodini görülebilir.

4. Hiperaktif mesane hem uzun COVID’de, hem de uzun COVID’e eşlik eden otonom tutulumda sık görülür. Uzun COVID’le birlikte veya tek başına görülebilecek diğer otonom tutulum bulguları şunlardır:

• Çarpıntı
• POTS
• Ayağa kalkınca göz kararması, baş dönmesi, sallanma hissi
• Ayağa kalkınca bayılacakmış gibi olma, bayılma
• Uzun süre ayakta durunca göz kararması, dengesizlik, bayılma Egzersiz yaparken bayılacak gibi olma
• Görmede bulanıklaşma, bulanık görme, yakını/uzağı görememe
• Yorgunluk
• Beyin sisi
• Tükürük ve gözyaşı salgısında azalma
• Mide bağırsak yakınmaları (hazımsızlık, şişkinlik, gaz, bulantı)
• Akciğer tutulumu olmadan nefes darlığı/solunum sıkıntısı
• İç huzursuzluğu, yerinde duramama
• Ellerde titreme
• İçsel titreme hissi
• Yüzde kızarma
• Raynaud fenomeni
• Sıcak veya soğuğa tahammülsüzlük
• İshal/kabızlık
• Aşırı/uygunsuz terleme

5. Mast hücresi aktivasyon sendromunda fibromiyalji gluten nedeni bulunamayan üriner sistem yakınmaları görülebilir. Bu hastalıkta mast hücreleri mediatörleri (özellikle histamin) mesane sinirlerini irrite ederek interstisyel sistit yakınmalarını tetikleyebilir. Hiperaktif mesane hastalarında mast hücresi aktivasyonu ve histamin yıkılması sonucu idrarda histamin metabolitleri ve noradrenalin düzeyleri yüksek bulunabilir.

6. Östrojen histamin intoleransı bulgularını artırarak hiperaktif mesane bulgularını artırabilir. Östrojen ayrıca mast hücrelerini aktive ederken, progesteron ve testosteron sakinleştirir. Bu yüzden adet döngüsünde yumurtlama zamanı (14. gün) ve adet öncesi ve menopozla progesteron düzeyleri düştüğünde hem mast hücresi aktivasyonu, hem histamin intoleransı hem de hiperaktif mesane bulguları daha şiddetli olabilir. Doğum kontrol hapı kullanan veya dışarıdan östrojen alan hastalarda ve COMT mutasyonuna bağlı östrojen düzeyleri yüksek olan hastalarda bulgular yaşam kalitesini düşürebilir.

7. SİBO’su olan hastalarda hiperaktif mesane, hiperaktif mesanesi olan hastalarda SIBO olabilir. Gaz, şişkinlik ve kötü kokulu gaz dışında SIBO hastalarında ayrıca rozase, akne, dermatit, eklem ağrıları, huzursuz bacaklar sendromu, anemi, vitamin mineral eksiklikleri ve besin intoleransı görülebilir.

8. Kafein intoleransı veya fazla kahve tüketimi mesane hiperaktivitesinin diğer bir nedenidir. Kafein intoleransında görülebilecek diğer yakınmalar şunlardır:

• Midede yanma
• İshal
• Sinirlilik
• Çarpıntı, ritim bozukluğu
• Ellerde veya vücutta titreme
• Kaygı bozukluğu, panik atak 
• Baş ağrısı 
• Uyku bozuklukları
• Yüksek tansiyon

9. Çoklu kimyasal hassasiyeti ve yanan ağız sendromu olan hastalarda sıklıkla hiperaktif mesane görülebilir.

10. Nikel alerjisinde deri ve sistemik bulgulara, özellikle gastrointestinal yakınmalara eşlik edebilir.

11. Çölyak hastalığı veya non çölyak gluten/buğday hassasiyetinde sıklıkla hiperaktif mesane görülür. Gluten ve buğday ruşeymi agglütininin histamin düzeylerini artırmasının önemli katkısı vardır.

12. Hipermobilitesi olan hastalarda toplum sıklığından daha fazla hiperaktif mesane görülebilir. Bu hastalarda sıklıkla görülen otonom tutulumun da bulguların seyrinde payı vardır.

13. Vitamin ve mineral eksiklikleri hiperaktif mesaneye neden olabilir:

• Bakır eksikliği; fazla miktarda ve uzun süre çinko alımı bakır eksikliğine neden olabilir.
• B12 eksikliği
• Folik asit
• Magnezyum eksikliği

14. Uykusuzluk yakınmaları artırır

15. Stres bulguları artırır.

16. Kilo almak/ fazla kilolar daha fazla yakınmaya neden olur

17. Sigara kullanmak ve alkollü içecekler de bulguları artırır.

Öneriler:

1. Günde en az 2 litre su için. Tansiyon sorununuz yoksa 2-3 şişe soda-maden suyu ekleyin.
2. Histamin ve biyojenik amin listelerine dikkat edin, mümkün olduğunca az tüketin.
3. Kafein tüketiminizi sınırlayın/ sıfırlayın.
4. Bakır, B12 vitamini, folik asit düzeylerinize baktırın. Eksiklik varsa doktorunuza danışarak takviye alın. Bakır takviyesini her zaman çinko takviyesi ile birlikte alın.
5. Doktorunuza veya eczacınıza danışarak düzenli magnezyum takviyesi alın.
6. Sigara içmeyin, alkol tüketmeyin. Alkol içecekseniz histamin düzeyi yüksek fermente içkiler yerine distile içkileri tercih edin, çok az için.
7. Çölyak testlerinizi yaptırın, gluten tüketmeyin
8. Altın olmayan küpe takamıyorsanız, altın dışı küpeler yara, kızarma, kaşınma yapıyorsa nikel alerjiniz olabilir. Nikelden zengin besinleri daha az tüketin. Gluteni kesip, histamin listelerine uygun beslenirseniz nikelden de fakir beslenmiş olursunuz.
9. H1 antihistaminikler ve H2 reseptör blokeri ilaçlar da yüzeyel kaslarda kasılmayı azaltır. Doktorunuza danışarak alabilirsiniz.
10. Mast hücresi stabilizatörleri yakınmaları azaltır. Doktorunuza danışarak alabilirsiniz.
11. Stresle baş etmeyi öğrenin. Psikolojik destek alın, yoga ve/veya meditasyon yapın, düzenli egzersiz yapın.